Vinkega wil graag een gebruikte spits op de kerktoren maar Hûs en Hiem is mordicus tegen: 'Dit is een tweedehands dingetje'

‘Het past niet en het kan niet. Vanuit monumentenzorg bekeken is het volstrekt onverantwoord.” Sinds november 2019 heeft adviescommissie Hûs en Hiem al zeven keer een advies uitgebracht, zegt directeur Marc Visser. En steeds weer was de conclusie hetzelfde: op de Nederlands Hervormde kerk in Vinkega, die geldt als gemeentelijk monument, kan niet zomaar een torenspits van elders worden geplaatst.

De torenspits van de in 1899 gebouwde kerk werd in 1969 weggehaald vanwege zijn slechte staat. De kerk, waar inmiddels al jaren geen diensten meer worden gehouden, moet het sindsdien doen met een toren met zadeldak.

Verdwenen spits doet afbreuk aan gebouw

Toen de verbouwing van de kerk tot een soort dorpshuis werd voorbereid, vertelt Jeanette van Veen van de Stichting Behoud Finkegea, bedacht men dat het mooi zou zijn als de toren weer in oorspronkelijke staat zou worden gebracht. ,,Want het is iedereen een doorn in het oog dat die er nu niet is. Het doet echt afbreuk aan het gebouw.”

Het lukte niet om genoeg geld bijeen te brengen voor dit project. Toen stuitte dorpsbewoner Niek van Schie bij toeval op een torenspits op het terrein van een bouwbedrijf in Velserbroek (Noord-Holland). Die is wel wat voor onze toren, dacht hij.

De Vinkegaster stichting zag er wel wat in: door deze te gebruiken kon het project financieel worden rondgebreid. De eigenaar van het bouwbedrijf vond het zo’n goed plan dat hij de torenspits – het bleek te gaan om de spits van het in 2006 gesloopte katholieke Sint Johannes de Deoziekenhuis in Haarlem – schonk aan de stichting.

De torenspits is inmiddels ‘ingesnoerd’, zoals dat heet, waarmee deze geschikt is voor plaatsing op het open gedeelte eronder. Voor die onderbouw ligt een ontwerp waarbij zo veel mogelijk is uitgegaan van de oorspronkelijke staat.

Tweedehands dingetje met totaal andere verhoudingen

Toch is het maar de vraag of het ervan komt, nu Hûs en Hiem weigert in te stemmen. De commissie concludeerde dat het project zo eigenlijk niet door kan gaan. ,,Dit is een tweedehands dingetje dat totaal andere verhoudingen heeft”, zegt Visser. Zo heeft de torenspits acht zijden, terwijl de oorspronkelijke er vier had. Maar ook de stijl en de verhoudingen zijn heel anders.

Visser zegt dat het een precedent zou scheppen als wél zou worden ingestemd. ,,Dan komt iedereen straks bij ons: ik heb nog wel een leuk dingetje staan, gezellig, die kan wel ergens bovenop. Dat kan natuurlijk niet.”

Hij noemt als beter voorbeeld de nu lopende reconstructie van de toren van het stadhuis van Bolsward, die was aangetast door de bonte knaagkever. ,,Daar zijn allerlei specialisten bezig met de vraag hoe ze hem op de beste manier kunnen reconstrueren, met inzet op behoud van monumentale waarden.” Hij adviseert de stichting zich daar ook op te richten, en wellicht met hulp van de gemeente toch de ontbrekende 40.000 euro nog op tafel te krijgen.

Heel Nederland afgestruind voor subsidie

Van Veen zegt dat dat echt onmogelijk is. Omdat het om een reconstructie gaat en geen renovatie, bleken er veel minder subsidiepotten te zijn. ,,Geloof me: we hebben heel Nederland afgestruind om dat bij elkaar te krijgen.”

Ze voegt toe dat het eigenlijk ook wel mooi bij de nieuwe bestemming zou passen, dat een toren van een katholiek ziekenhuis bovenop een Nederlands Hervormde Kerk komt. ,,Zo staat hij voor wat het gebouw nu is: een plek waar iedereen welkom is.”

De gemeente Weststellingwerf moet nu besluiten of ze het negatieve advies volgt of tóch een vergunning geeft. Wethouder Hanneke Zonderland laat weten daar niet op vooruit te willen lopen.

Wim Kemper van Bouwbedrijf Kemper in Oldeholtpade, het bedrijf dat de reconstructie uitvoert, heeft de torenspits nu al een jaar op zijn terrein liggen. Hij zegt dat de Haarlemmer toren zo nog honderd jaar mee zou kunnen in Vinkega, al ziet die er dan wat anders uit. ,,Het is nog altijd wel een verbetering ten opzichte van wat er nu op staat. Dat lijkt al helemaal niet.”