Rechtvaardig: Toch weer over solidariteit. ‘Dat gaat zomaar niet’
De Blessebrugschans vanuit de lucht gezien. Foto Blijf in Beeld/Albert Westerhuis
Opeens voelde ik mij, nog slaapdronken, als die boer die destijds op het hoogst omstreden stikstofkaartje zag dat zijn boerderij weg moest. “Dat gaat zomaar niet” hoorde ik mij hardop zeggen.
Dat riep, bijna zo’n vier eeuwen geleden, boer Sierck Lieuwes uit Sotterum bij Cornwerd ook.
In 1581 werd een hevige strijd uitgevochten tussen de Spaansgezinde troepen en troepen onder leiding van de plaatselijke Friese commandant Hidde Sybrens. Laatstgenoemde liet uit naam van de Staten van Friesland te Sotterum een verdedigingsschans opwerpen. Dat bleek een succes. De slag bij Sotterum werd gewonnen door Sybrens en zijn manschappen.
Feest in Sotterum
Feest in Sotterum, maar niet bij boer Lieuwes. Zijn boerderij lag net aan de verkeerde kant van de opgeworpen schans, buiten het omheinde gebied en zou dus een mooie uitvalsbasis van de Spaansgezinde troepen kunnen zijn, van waaruit de schans kon worden ingenomen. Commandant Sybrens zag zich daarom genoodzaakt de boerderij van Lieuwes in brand te steken en met de grond gelijk te maken. Tuurlijk, in een oorlog vallen slachtoffers en moeten offers worden gebracht.
Maar hoe eerlijk is het dat heel Friesland van dat offer profiteerde en alleen boer Lieuwes blijft zitten met de schade? De Staten van Friesland, uit wiens naam de schans was opgetrokken, wezen het verzoek tot schadevergoeding van Lieuwes af. Sybrens en zijn manschappen handelden immers uit noodzaak en deden wat nodig was “voor het gemeene welvaeren van ons vaderlandt”.
Rechtsgevoel
“Dat gaat zomaar niet” riep het rechtsgevoel van boer Lieuwes. En in 1611, gaf het Hof van Friesland Lieuwes gelijk. Het Hof vond, dat nu heel Friesland had geprofiteerd van de verwoesting van Lieuwes’ boerderij, de billijkheid vereiste dat de gemeenschap deelde in de schade die Lieuwes daardoor had geleden. Een vorm van solidariteit dus met de disproportioneel getroffene door een besluit waar verder de gehele gemeenschap van profiteerde.
De coronasteun-pakketten, de energieplafonds en straks wellicht ook de uitkoop van hedendaagse collega’s van boer Lieuwes komen voort uit die door Lieuwes afgedwongen solidariteit.
