De kolonisten worden er verplicht om in de koloniewinkels met eigen papieren en metalen huismunten te betalen. Het stelsel komt er op neer dat het officiële geld grotendeels verdwijnt en wordt vervangen door speciaal geslagen muntjes en zogeheten ‘winkelkaartjes’, gedrukte kaartjes met een bedrag erop. Zowel die muntjes als die winkelkaartjes hebben alleen waarde in de koloniale winkels.

Dat eigen geldstelsel bestaat tussen 1821 en 1859, het jaar dat de Staat de gestichten in Ommerschans en Veenhuizen overneemt en de Maatschappij van Weldadigheid alleen doorgaat met de koloniën Frederiksoord, Wilhelminaoord/Oostvierdeparten en Willemsoord/Westvierdeparten. Deze drie vrije of gewone koloniën blijven onder het beheer van de Maatschappij van Weldadigheid. Hier wordt het eigen geldsysteem afgeschaft, er zijn geen eigen metalen munten en geen winkelkaartjes meer.

Rijksgestichten

Veenhuizen en Ommerschans zijn voortaan Rijksgestichten en komen eerst onder het beheer van het ministerie van Binnenlandse Zaken en vanaf 1 januari 1875 onder het beheer van het ministerie van Justitie. Hier blijft wel een eigen muntstelsel tot 1871 bestaan.

Nieuwe inkijk

De situatie rond het koloniale geld verschilt per kolonie, is erg ondoorzichtig en is nooit eerder helemaal uitgezocht. Tot nu. Wiebe Nijlunsing uit Kampen heeft het functioneren en de geschiedenis van het huisgeld van de Maatschappij samengevat in een kloek werk onder de titel “Het huisgeld en de penningen van de Maatschappij van Weldadigheid en de Rijksgestichten 1821 – 1871”. Het boek geeft een geheel nieuwe inkijk in de wijze van bestuur en van het reilen en zeilen in de koloniën.

Valsemunterij

Wiebe Nijlunsing vertelt hoe het stelsel van huismunten ontstaat en functioneert, waarbij hij de gebruikte munten beschrijft én verschillende situaties waarin deze gebruikt zijn. Bij het tweede gesticht in Veenhuizen vinden in 1840 zelfs twee pogingen tot valsemunterij plaats.

Monografieën

Het boek is een productie van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Munt- en Penningkunde. Het verschijnt als eerste deel in een door het Genootschap onder de naam Numismatica Neerlandica gestarte serie numismatische monografieën. Daarnaast wordt door de Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum een handelseditie op de markt gebracht.

Boekpresentatie

De uitgave van dit boek is financieel mede mogelijk gemaakt door de provincie Drenthe. Dit jaar houdt het genootschap zaterdag 24 september in Museum De Proefkolonie in Frederiksoord haar najaarsbijeenkomst. Daar wordt het boek gepresenteerd. Er zijn ook lezingen van de auteur en van Wil Schackmann, die verschillende boeken over de koloniën van de Maatschappij publiceerde.