Die waren daar gekomen om drie landgenoten op warme wijze te herdenken. Na een mislukte sabotagedaad door het verzet werden drie volstrekt willekeurige mannen uit de Leeuwarder gevangenis gehaald en op 12 oktober 1944 als represaille daar doodgeschoten.

Den Hartigh vertelde hoe haar vader veertien jaar oud was toen de oorlog in 1940 uitbrak. Haar moeder was toen acht jaar. ,,Zij hebben van dichtbij meegemaakt wat oorlog met een mens doet. Mijn moeder werd door vele angsten geplaagd en leidde een neurotisch leven.” Den Hartigh voegde er aan toe dat haar moeder ook nog eens een letterlijk een litteken had op haar been veroorzaakt door een granaatscherf. ,,Tijd heelt niet alle wonden. Maakt ze hooguit minder zichtbaar. De wonden blijven en worden doorgegeven aan de volgende generaties.’’

Militaire begraafplaatsen

,,Mijn vader heeft zijn leven lang een diepe haat gekoesterd voor mannen in uniform. Tijdens vakanties werden steevast militaire begraafplaatsen bezocht. Enorme groene velden vol met witte kruizen. Zwijgend liepen mijn ouders samen met mijn oma over de begraafplaats, lazen de namen, de leeftijden en waar de gevallene vandaan kwam.’’ De wethouder kreeg van haar ouders mee dat die mensen hun leven gaven voor ook haar vrijheid en dat ze dat ook nooit mocht vergeten, dat ze die mensen moest eren. ,,En dat doe ik dan ook.’’

Op 4 mei ging in de media ook veel aandacht ook uit naar de komst van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aan Nederland. Op de dag dat de nationale herdenking het thema had ‘Leven met oorlog’. Den Hartigh: ,,Onze nieuwe land- en dorpsgenoten uit de Oekraïne of andere oorlogsgebieden kunnen ons vertellen hoe zij dat hebben beleefd of nog steeds beleven.’’ Na twee minuten stilte en de ‘Last Post door Thijmen Krikke legde Den Hartigh namens de gemeente een krans bij het monument voor Roelof Algra, Marcel Leiser en Nicolaas Veltman. Veltman was vanuit zijn dorp Irnsem actief in het verzet. Lammert Baas legde een krans namens het verzet.

Marcel Leiser

Paul Denekamp uit Amsterdam was voor de achttiende keer naar Nijeholtwolde gereisd, zijn vaste plek om te herdenken. Hij is een achterneef van de doorgeschoten Joodse onderduiker Marcel Leiser. Hij legde een bloemstuk neer. Dat deed ook een lid van de familie Sybrandi, waar Leiser tot zijn arrestatie was ondergedoken. Ymie Piek Grijpstra deed dat namens plaatselijk belang.

Het monument is geadopteerd door basisschool De Lamer. Scholieren van De Lamer en De Striepe legden niet alleen bloemen, maar Lisa Hoekstra, Roan Heida, Nathalie Stienstra, Emma van der Tol, Josefien Tadema en de Oekraïense Polina Miahkykh lazen ook gedichten voor. ,,Wij herdenken op 4 mei de doden die gevallen zijn toen, nu snap ik waarom we dit ieder jaar doen. Oorlog, een strijd vol verdriet en pijn, nu maar hopen dat het nooit meer oorlog zal zijn. Vrijheid: dat is pas fijn.’’